Boże Narodzenie za pasem, co oznacza, że redakcyjne prace nad podsumowaniem roku nabierają tempa. Przez lata ten okres napawał mnie dziwnym połączeniem ekscytacji z poirytowaniem. Jako koordynator głosowania przez... nawet już nie wiem jak długo (2005-2011?) zacząłem powoli utożsamiać Święta z gorączkowym wyczekiwaniem... deadline’u na przesłanie swoich rankingów, spóźniającymi się mailami, dłużącym się sortowaniem tabel Excela i wreszcie bezcennym momentem, kiedy moim oczom ukazywała się ostateczna kolejność list Screenagers, publikowana dwa tygodnie później w serwisie. Lubiłem to, ale cieszę się, że od zeszłego roku robi to ktoś inny.

Tyle lat, tyle wersji Screenagers, tyle rankingów i masa zacierających się wspomnień. Lista za 2002 rok powstawała jeszcze beze mnie. Reprezentuje najwcześniejsze, stuprocentowo gitarowe oblicze społeczności, która niewątpliwie swój gust kształtowała w dużej mierze na playliście „Trójkowego Ekspresu” – największej polskojęzycznej tubie muzyki alternatywnej przełomu wieków. Ktoś z ówczesnych forumowiczów może się obrazić, ale nic nie poradzę – tak właśnie utożsamiam estetykę BRMC, mocno przez Pawła Kostrzewę chwalonego Six By Seven, hype’owanych wówczas The Music, The Cooper Temple Clause i The Electric Soft Parade czy tak naprawdę wielu innych. Jeśli chcecie europejskiego spojrzenia na indie rocka około 2002, to debiutancki zestaw Screenagers – stworzony jeszcze przez początkujących writerów do spółki z ich czytelnikami – jest całkiem reprezentatywnym ekstraktem. To chyba nie były najlepsze płyty, jakie się wtedy ukazały, ale na pewno o wielu z nich było głośno.

Ranking 2003, który z przyczyn technicznych chwilowo nie wyświetla się na stronie, pamiętam wyjątkowo dobrze. Główna medialna narracja tamtego roku w gitarowej alternatywie toczyła się wokół starcia gigantów lat dziewięćdziesiątych: najnowszych płyt Radiohead i Blur, które ukazały się w odstępie miesiąca. Swoją drogą status pożegnalnego „Think Tank” w dyskografii Albarna i spółki był dla mnie oczywistością dziesięć lat temu, dziś – paradoksalnie – wcale nie jestem tego pewien. W każdym razie, w redakcji (już wówczas) Screenagers panowało przekonanie, że choć „Hail To The Thief” i „Think Tank” są znakomitymi albumami, to przyszłość gitarowego grania leży na innych wydawnictwach. Tak zrodził się żartobliwy projekt zachęcający do bojkotu Radiohead i Blur. Głosujący mieli opowiedzieć się po jednej ze stron w zupełnie innym pojedynku – pojedynku debiutantów, w którym naprzeciw siebie stanęli prog-rockowcy z Mars Volta i post-punkowcy z British Sea Power. Obie te płyty niewątpliwie rozgrzewały nas wówczas do czerwoności, a wyraźny kontrast pomiędzy rozedrganą, kaskaderską muzyką spadkobierców At The Drive-In i surowym, ekspresyjnie wyważonym, ekscentrycznym rockiem kapeli z Brighton tylko podkreślał te animozje. Po zaciętym boju zwyciężyli Brytyjczycy, co cieszyło mnie niezmiernie.

W kolejnym roku lista nie wywoływała już takich emocji. O ile dobrze pamiętam, z jednej strony rozpraszała nas niepewna przyszłość serwisu, z drugiej z kolei – poprzedzające nasz EOY zestawienia: pięciolecia 2000-2004 i lista naszych ulubionych płyt lat dziewięćdziesiątych, odrobinę wypaliły zapał wobec zwyczajnej, końcoworocznej robocizny. Poza tym triumf „Funeral” wydawał się z góry przyklepany, zwłaszcza, że była to płyta roku Kuby Radkowskiego, który w tamtym czasie miał niemal idealną zgodność z pierwszymi miejscami na listach ogólnych – chyba w czterech kolejnych rankingach to „prawo” znalazło zastosowanie.

W 2005 po raz pierwszy podsumowanie miało oficjalny format, a zwycięstwo „Illinois” zapamiętałem jako ewidentne i nie podlegające dyskusji. Rok później z kolei przydarzył się case, który z perspektywy siedmiu lat ogromnie wpłynął na przyszłe wybory redakcji. Case nieco zapomnianego dziś albumu Flaming Lips „At War With The Mystics”, który Screenagers mianowało płytą roku, mimo że nikt z tworzących serwis tego krążka za najlepszy w 2006 nie uznał. „Ys”, „45:33”, „Pan Planeta” czy triumfujące w podsumowaniu czytelników „Lake & Flames” – albumy na swój własny sposób dość unikalne – musiały uznać wyższość dobrej, ale dalekiej od wybitności płyty zespołu, który wszyscy bardzo ceniliśmy. Nie zmienia się reguł w trakcie gry, za to w ślad za tym poszła zmiana filozofii punktowania głosów i w ogóle przeprowadzania tego rodzaju głosowań, często wyciągana nam przy okazji kolejnych podsumowań. Cóż, to był jeden z argumentów. Aha, warto zauważyć, że w tymże 2006 roku w gitarowo-alternatywnym jak dotąd podsumowaniu zaczęła wyraźnie przebijać się elektronika, a nawet ślady hip-hopu.

2007 to kolejny mały przełom. Pojawia się ranking singli, w którym rezonuje zajawka na szwedzki, wściekle melodyjny, klawiszowy pop – drugą stroną tego medalu było srebro dla Studio w zestawieniu albumowym, duetu nagrywającego wtedy niesamowicie wciągające nas dłużyzny. Czy to możliwe, że „West Coast” było ich ostatnim jak dotąd albumem? Trudno w to uwierzyć, ale niestety tak. To chyba tutaj ma miejsce ostateczna wolta w kierunku „nowych brzmień” – mimo że większość propozycji wciąż klasyfikuje się jako „indie”, to każda poza „Terroromansem” płyta z czołowej dziesiątki ma zauważalny element programowanych brzmień, pierwiastek „synth” albo piętno samplingu. W 2008 ta tendencja tylko się pogłębiła, co ułatwił w równej mierze wysyp klawiszowo-alternatywnych hiciorów, jak i flirt redakcji Screenagers z miesięcznikiem „PULP”, specjalizującym się w promocji tego rodzaju brzmień. No i historia z „Kim & Jessie”, który najpierw warunkowo załapał się do puli poddawanej pod głosowanie, by ostatecznie zostawić w polu wszystkich konkurentów w wyścigu o singla roku.

Rok później wszystko miało być jasne. „Merriweather” było takim pewniakiem, że wzięłoby sobie pierwsze miejsce na naszej liście nawet gdybyśmy tego nie chcieli. Ale mało kto nie chciał. A już w singlach sprawa w ogóle wydawała się przesądzona – w końcu „My Girls” tytuł piosenki roku dziedziczyło po „Merriweather”, jako najważniejsze dziecko Pandy, Avey’ego i Geologista. Jakim cudem wepchnęli się w to wszystko Phoenix z „1901”, dotąd nie wiem. W 2010 pojedynek Ariela i Toro zakończył się pięknym bramkowym remisem, za to rok później – znak czasów – zarówno nasz singiel, jak i płyta roku nie ukazały się na żadnym fizycznym nośniku. No i najnowsza historia z 2012 – z Frankiem, Kendrickiem i naszą płowowłosą ziomalką z Powiększenia.

Jak mawiano w Związku Radzieckim: nieważne kto głosuje, ważne kto głosy liczy. Jako liczący, patrzę na te zestawienia z rezerwą, bo pewnie mogły być lepsze, bardziej oryginalne czy różnorodne. Ale jest też pewna doza satysfakcji, bo nawet jeśli ja i każdy z Was znamy dziś płyty czy single, których w tych rankingach zabrakło, to nie widzę tam pozycji umieszczanych na siłę, pod publiczkę, z obowiązku czy – o zgrozo, ale takie rzeczy się dzieją na świecie – pod wpływem jakichś szemranych układów. „Szczerość w naszym klubie to norma”. I to, mam nadzieję, potwierdzi również tegoroczny ranking, który, przyznam, nurtuje mnie niesłychanie, ponieważ po raz pierwszy od lat kompletnie nie wiem, czego się po nim spodziewać. Ale ponieważ zamierzam do niego dołożyć swoją cegiełkę, to niniejszy Flesz będzie ostatnim w 2013 roku. Zaocznie „ściskam w pasie” wszystkich czytelników i życzę Wesołych Świąt!