[XL; 10 maja 2011]

Wrzawa wokół Odd Future i samego Tylera jest niesamowita. Programy telewizyjne, magazyny (od skaterskiego Thrashera po Rolling Stone’a), tysiące blogów i setki portali – wszyscy zachłysnęli się niełatwą (często amatorską) i kontrowersyjną twórczością nastoletnich swaggerów. Bardzo często w oceanie hype’u ginęła merytoryczna ocena tego, co Tyler i OF robią przede wszystkim – muzyki. Obawiam się, że „Goblin” będzie dla wielu jeśli nie zawodem, to przynajmniej nie tym, czego się spodziewali.

A czym miałby być drugi album Tylera? Ci, którzy stawiali znak równości między Odd Future, a dawnymi hip-hopowymi supergrupami (na czele z Wu-Tangiem, co moim zdaniem jest sporym nieporozumieniem), widzieli w „Goblinie” coś na kształt manifestu lidera, który swoją ekipę wprowadza w ciepłe objęcia rapowego mainstreamu. Nic bardziej mylnego – Odd Future to nie supergrupa, a jeżeli przyjrzeć jej się bliżej, okazuje się, że i trop hip-hopowy może być zwodniczy.

Czasowa odległość między „Bastardem” i „Goblinem” jest niewielka i to rodzi pytanie – skąd ten pośpiech? Czy Tyler, przywiązany do skaterskiej szkoły DIY i punkującego etosu, ma przypadłość ciągłego tworzenia (ilość mixtape’ów OF skłania do takiej odpowiedzi), czy może drugi album to korzystanie z pomyślnych wiatrów medialnego zainteresowania, które w każdej chwili mogą zmienić kierunek? Ciężka sprawa, bo paskudne brzmienie „Goblina” może być argumentem zarówno dla jednej, jak i drugiej odpowiedzi.

Wolałbym mieć to za sobą – drugi album Tylera jest wyprodukowany koszmarnie, czasami odnoszę wrażenie, że gorzej od debiutu. Nie chodzi tylko o miks/mastering (którego jakość utrudnia dotarcie do samej muzyki), ale i o dziwne decyzje głównodowodzącego. Nawet w tak genialnym numerze, jak „Yonkers” werbel brzmi z tyłu, z lewej strony, co jest wbrew wszelkiej hip-hopowej logice. Zdarzają się momenty, kiedy cały bit rozchodzi się od lewej do prawej strony, co kłuje w uszy i po prostu odrzuca. „Radicals” to radykalny model złego brzmienia – i to zarówno bitu, jak i wokali. Trzecia zwrotka „Yonkers” brzmi jak nagrana gdzie indziej niż pozostała część numeru i doklejona bez żadnych studyjnych poprawek. Takie przykłady można mnożyć jeszcze długo. Rodzi się kolejne pytanie – czy to zamysł Tylera? Czy to rozbicie komfortu słuchacza to świadomy zabieg artystyczny, mający podkreślić undergroundowy czy wręcz awangardowy charakter Odd Future? Przecież płytę wydaje dość duży label, którego spece mogli spokojnie wygładzić brzmienie. Sam Tyler potrafi wyprodukować coś słuchalnego – west coastowy „She”, czy np. rozmarzony „Nightmare”. Jest też kilka bitów, które ciekawie interpretują stylistyki, na których Tyler żeruje (czyli głównie te, którymi posługuje się mainstreamowy/południowy rap) – „Tron Cat”, „Analog”, czy jeden z moich ulubionych – „Transylvania”, z dobrym groovem (choć brzmieniem o naprawdę kiepskiej jakości). Dochodzimy do kwestii hip-hopowości Tylera. Na dobrą sprawę tylko „Yonkers” w jakikolwiek sposób wpisuje swój bit w rapową tradycję, pozostałe, pomimo środków wyrazów zaczerpniętych z południa/mainstreamu/ew. g-funku (Roland 808 i syntezatorowe warstwy), stoją zupełnie obok niej. Pytanie kolejne – czy Tyler jest nowatorem czy amatorem? Szacunek, jakim cieszy się wśród uznanych muzyków (choćby u Pharella, Eryki Badu, czy nawet u Chaza Bundicka) każe bardziej się wsłuchać w niejednokrotnie piekielne podkłady. I rzeczywiście, lider Odd Future ma pomysł na siebie, co więcej – łamanie konwencji odbywa się u niego czasami bardzo zaskakująco jak na (ciągle) nastolatka. Wystarczy posłuchać numeru tytułowego, który ma pomysłową i oryginalną strukturę, a do tego w rewelacyjny sposób wrzuca sampel w rozwiązania fraz. Tyler to utalentowany dzieciak, ale chowa swój talent za niechlujną produkcją – tutaj niestety odpadnie część słuchaczy, którzy spodziewali się po nim odnowienia hip-hopu. Tyler, jak i całe Odd Future pozostanie w orbicie zainteresowań hipsterów i indie-dzieciaków – ich muzyka jest raczej nie do zaakceptowania przez publikę hip-hopową. Co ciekawe Tyler nad oboma faktami ubolewa w swoich tekstach, co jest albo figlami, albo czymś doprawdy zastanawiającym.

Właśnie, teksty. Idąc za oficjalną wykładnią samego Tylera (która co prawda dotyczyła „Yonkers”, ale wydaje mi się, że można spokojnie przenieść ten koncept na cały album), na „Goblinie” spotykają się dwie osobowości – wrażliwiec Tyler i psychopata Wolf Haley. To rozdarcie między wrażliwym chłopakiem, który ubolewa nad faktem rozbitej rodziny, ma problemy z własną emocjonalnością, co więcej – przeżywa prawdziwą (choć rzecz jasna zawiedzioną) miłość, wreszcie – jest dobrym kumplem (dba o swoich ziomków, ubolewa nad tym, że są niedoceniani i przysłonięci przez jego osobowość), a psychopatą, który chce gwałcić, mordować, uprawiać wszelką możliwą perwersję („zgwałcę ciężarną dziwkę/powiem kumplom, że miałem trójkąt”) doprowadza głównego bohatera na skraj szaleństwa. W „Window” morduje swoich ziomków, a w ostatnim kawałku rozpacza nad samotnością, która go dotyka. Ciekawa jest tu figura psychoterapeuty (cały album jest spięty klamrą sesji terapeutycznej), którym może być Wolf Haley właśnie, albo i inna osobowość Tylera. Oczywiście, „Goblina” nagrał nastolatek, więc i nie wszystkie pomysły są realizowane w tak dobry sposób, jak wyglądają na papierze – przy słuchaniu zdarzają się zgrzyty wywołane niedojrzałością Tylera. Rzecz do przełknięcia, przy założeniu, że młody wiek usprawiedliwia pewną pretensjonalność i skłonność do przesady wykraczającej ponad konwencję. O ile w emocjonalność albumu mniej więcej wierzę (oczywiście przy usprawiedliwiającym założeniu) i Tylerowi udało się stworzyć przekonujące obrazy osamotnienia i powolnego tracenia poczytalności, o tyle część kontrowersyjna czasami jest po prostu zbędna. Choć trzeba oddać „Goblinowi”, że obfituje w rewelacyjne punchline’y, a sam Tyler ma naprawdę dobre flow (czego nie można powiedzieć o jego kumplach, z których tylko Hodgy Beats się wyróżnia, brak Earla jest bardzo dotkliwy). Podobnie dychotomia między Tylerem, który nie chce sławy i wprost ją odtrąca (symbolicznie niszcząc stos gazet z artykułami o sobie), a Wolfem, który żyje tylko dla swag, kasy i standardowego wyposażenia rapera na szczycie (dziwki, koks – tutaj w wydaniu prochów Hitlera) jest rozegrana zaskakująco dobrze jak na nastolatka. Ponownie – Tyler to utalentowany dzieciak, który swoje emocjonalne koncepty ukrywa pod stosem wulgaryzmów i tekstów o gwałtach na ciężarnych (i dinozaurach). Choć nie wszystkie pomysły zazębiają się ze sobą tak, jak powinny i „Goblin” ostatecznie rozchodzi się miejscami w szwach (zupełnie zbędne podkreślanie fikcji i asekuranctwo przed atakami „białej Ameryki”), to jest mniej więcej spójną narracją, którą uwiarygodnia końcówka albumu, gdzie studium szaleństwa i samotności znajduje swoje ujście („Window”), drugi oddech (osamotniony, instrumentalny „AU79”) i finał (jednak przeholowany w ekspresji „Golden”). W przeżywaniu rodzinnego dramatu i użalaniu się nad sobą Tyler nie jest pionierem (piewcom jego absolutnego nowatorstwa polecam przypomnieć sobie choćby klasyków Definitive Jux z Cage’em na czele), ale w całościowym oglądzie jest powiewem świeżości.

„Goblin” początkowo był dla mnie zawodem, ale im dłużej grzebałem w konstrukcji bitów i wsłuchiwałem się w niejednokrotnie rewelacyjne linijki Tylera, tym bardziej przekonywałem się do tego, że wobec tego albumu nie można mieć żadnych oczekiwań. Po prostu trzeba dać mu czas i odrobinę wyrozumiałości, której wymaga warstwa produkcyjna. Nie jest to album genialny, ale jak się okazuje – można go słuchać wiele razy i długo o nim rozmawiać/pisać – wciąż mając wrażenie, że coś umknęło. Na pewno nie można do „Goblina” podchodzić na kolanach, nie powinno się na nich od niego wracać. „Jestem emocjonalnym rollercoasterem” deklaruje Tyler w utworze otwierającym – wsiąść można, mając na uwadze, że tę przejażdżkę funduje nastolatek (o czym świadczy nawet jakość tej metafory). Zastanawiam się tylko, co dalej? Czy mainstream przyjmie go jak swojego i czy to w ogóle jest cel lidera Odd Future Wolf Gang Kill Them All?

• Tweetnij