[Warner Bros.; 8 marca 2011]

Ani się obejrzeliśmy, a R.E.M. stali się czołowymi przedstawicielami nurtu rocka autoreferencyjnego. Nieśmiałe nadgryzanie ogonka na „Reveal” (nic innego jak rozwodnione, przystępniejsze „Up”) i desperacka próba odnalezienia się w brzmieniu popularnej w tamtym czasie audycji „Sobota w stylu pop” jego następcy, „Around The Sun”, na wydanym w 2008 roku „Accelerate” przerodziły się w definicję zespołu superbezpiecznego – powrót do korzeni dla tria z Athens sprowadzał się w tym samym stopniu do renesansu roli gitar, co do muzyki obiektywnie dobrej. Nie dało się skrytykować nowych kawałków R.E.M. szanując ich status w kanonie muzyki alternatywnej – w największej mierze dlatego, że były to praktycznie te same kawałki, co przed laty.

„Collapse Into Now” kontynuuje ten trend w sposób zadziwiająco logiczny. Podczas gdy o „Accelerate” dyskutowano przez pryzmat porównań z podręcznikowym anty-follow-upem arcydzieła i jednocześnie maskotką dyskografii – „Monster”, tak nowe wydawnictwo grupy przywodzi na myśl podręcznikowo niedoceniany, być może najbardziej wymagający album R.E.M., „New Adventures In Hi-Fi”. W gruncie rzeczy mowa o dwóch bardzo podobnych do siebie krążkach – z tym, że pierwszy odruchowo kojarzy się z grunge’owymi, nieco siermiężnymi rozwiązaniami i żywym, surowo-rockowym brzmieniem, a drugi wzbogaca jego formułę o atmosferę artystycznego napięcia, likwidację handicapu gitary elektrycznej nad akustyczną i... featuringi Patti Smith.

Według powszechnej opinii „Collapse” jest najbardziej udanym albumem R.E.M. od przynajmniej dziesięciu lat (a najczęściej: od lat dziewięćdziesiątych). To bardziej wyraz tęsknoty za tą erą w dziejach zespołu, która kojarzyła się z umiarkowanym eksperymentem i artyzmem – naturalnie w ramach konwencji „rocka alternatywnego” – niż zielone światło na faktyczny powrót Stipe’a, Bucka i Millsa do podsumowań roku. Nie mogą mieć tam wstępu wykonawcy w tak jawny sposób celebrujący swój własny dorobek. Tymczasem od pierwszych nut płyty cisną się na klawiaturę porównania z mniej lub bardziej pamiętnymi fragmentami dyskografii Amerykanów. To nie piosenki są złe i nie melodie drażnią, a myśl o tym, że słyszeliśmy je już tyle razy, zmuszająca słuchacza do stawiania równań typu: „Discoverer” = riff a la „What’s The Frequency, Kenneth?” + melodyka a la „Finest Worksong” + rytm a la „Time After Time”. Albo prościej: „Überlin” = przyspieszone „Drive”. Zupełnie fajne „It Happened Today” wzbudza podejrzenia, odsyłając do faworyta fanów, ślicznej folk-kołysanki „Half A World Away” (choć końcówka to z kolei nieco „The Bleeding Heart Show” New Pornographers). „Oh My Heart” to już żadna matematyka dyskretna, tylko rzecz na granicy autoplagiatu – nachalne skojarzenie z „Try Not To Breathe” nie pozwala słuchać tego numeru w spokoju. Jedyne trzy prawdziwie ambitne minuty krążka w postaci „Blue” – psychodelicznego post scriptum do „E-Bow The Letter” z gościnnym udziałem Smith – w kontekście reszty płyty jawią się bardziej jako artystyczne alibi niż manifest.

Nawet jednak zakładając, że materiałowo to najsolidniejszy longplay R.E.M. od lat, trudno pozbyć się wrażenia, że wraz z wejściem w nowe stulecie nastąpił swoisty koniec historii tej grupy, teraz tak dobitnie uświadomiony. Poczynając od „Reveal”, kolejne wydawnictwa były i są tylko przypisami do wspaniałych dziejów mitycznego kwartetu Berry/Buck/Mills/Stipe. Ekipę z Athens można dziś chwalić za to, że w przeciwieństwie do wielu równolatków nie kompromituje się, ale sami Michael, Peter i Mike są chyba świadomi, że prawdziwie klasycznego numeru nie napisali od dobrych kilkunastu lat, a co gorsza, nic nie zapowiada, żeby miało się to kiedykolwiek zmienić, zwłaszcza gdy grupie tak wyraźnie brakuje odwagi i ikry. Jeśli tego właśnie jesteście spragnieni, to wróćcie raczej do wciąż słabo kojarzonego w Polsce, cichego kanonu ich katalogu sprzed wielu lat (kawałki w stylu „Life And How To Live It”) niż szukajcie wybawienia w jeszcze jednym nowym albumie R.E.M.

• Tweetnij